Chính Sách Văn Hóa Thực Dân Pháp Thi Hành Ở Nước Ta Là

Chính sách văn hóa ở nước ta trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay

VHO - Sáng 27.9 tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ VHTTDL) tổ chức Hội thảo khoa học “Thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 - Những vấn đề đặt ra từ thực tiễn”.

Q. Tổng Biên tập Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật Hoàng Hà phát biểu đề dẫn Hội thảo

Tham gia Hội thảo có gần 100 đại biểu là lãnh đạo một số Cục, Vụ, cơ quan, đơn vị thuộc Bộ VHTTDL; lãnh đạo một số Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch/ Sở Văn hóa và Thể thao một số tỉnh, thành; các chuyên gia, nhà nghiên cứu lý luận, nhà khoa học, đại diện các cơ quan báo chí Trung ương và Hà Nội.

Hội thảo được tổ chức nhằm đánh giá, phân tích vai trò, đóng góp quan trọng của việc thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 trong việc cụ thể hóa các Nghị quyết, Văn kiện của Đảng về văn hóa; góp phần xây dựng và phát triển bền vững đất nước.

Bên cạnh đó, giúp các các nhà quản lý, nhà nghiên cứu khoa học, những người thực hành văn hóa nhận diện rõ hơn về thực trạng của việc thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 cũng như đề xuất các giải pháp để thực hiện Chiến lược đạt yêu cầu đề ra. Qua đó, đúc rút và bổ sung cho công tác phát triển lý luận về văn hóa, đề xuất các giải pháp thiết thực hoàn thiện chính sách văn hóa.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Q. Tổng Biên tập Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật Hoàng Hà cho biết, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm, chăm lo đến lĩnh vực văn hóa trong sự nghiệp cách mạng cũng như xây dựng và phát triển đất nước hiện nay. Đại hội lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để  văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Nhằm tạo khung pháp lý cho phát triển văn hóa, ngày 12.11.2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 tại Quyết định số 1909/QĐ-Ttg, với mục tiêu chung nhằm xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam toàn diện, phù hợp với xu thế thời đại, yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và những tác động to lớn với kinh tế, xã hội và con người của thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng...

Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Không ngừng nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, từng bước thu hẹp khoảng cách về hưởng thụ văn hóa giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng miền, các đối tượng chính sách và yếu thế, chú trọng phát triển văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Phó Cục trưởng Cục Văn hoá cơ sở Vi Thanh Hoài tham luận tại Hội thảo

Hoàn thiện cơ chế thị trường trong lĩnh vực văn hóa gắn với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ưu tiên phát triển một số ngành công nghiệp văn hóa có tiềm năng, lợi thế.

Có cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng nhân tài, huy động nguồn lực để phát triển văn hóa, con người.

Chiến lược cũng đề ra 8 mục tiêu cụ thể; 11 nhiệm vụ và giải pháp lớn với các chương trình, đề án văn hóa nhằm triển khai thực hiện có hiệu quả yêu cầu đề ra.Ông Hoàng Hà nhấn mạnh, trong thời gian qua, triển khai thực hiện Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 và Chiến lược phát triển Văn hóa đến năm 2030, lĩnh vực văn hóa đã được cả hệ thống chính trị tập trung xây dựng, nâng cao rõ rệt cả về nhận thức và hành động.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện VHNT quốc gia Việt Nam

Các địa phương đã tăng cường nguồn lực đầu tư cho văn hóa; nhiều di sản văn hóa được ghi danh, xếp hạng, tu bổ gắn kết với phát triển du lịch; các thiết chế văn hóa được tăng cường; công tác xây dựng môi trường văn hóa cơ sở được triển khai sâu rộng; tinh thần nhân ái, nghĩa đồng bào, những giá trị nhân văn tốt đẹp của con người Việt Nam trong dịch bệnh, khó khăn được lan tỏa, nhân lên…

Trong thời gian qua, Bộ VHTTDL đã xây dựng Kế hoạch hành động thực hiện Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc và Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 (giai đoạn 2023-2025) với nhiều chương trình, đề án nhiệm vụ trọng tâm, có ý nghĩa.

Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế Nguyễn Phương Hoà

Sau gần 2 năm triển khai, việc thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần xây dựng và phát triển bền vững đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong quá trình triển khai thực hiện Chiến lược, cũng đã xuất hiện những hạn chế, bất cập, về nhận thức, nguồn lực, chính sách, đào tạo… Những vấn đề đặt ra của văn hóa và phát triển hiện nay đang đòi hỏi cần phải được phân tích, giải quyết thấu đáo trên cơ sở mối tương quan, biện chứng với phát triển kinh tế, xã hội.

Vụ trưởng Vụ Văn hoá dân tộc Nguyễn Hải Nhung

Theo ông Hoàng Hà, nhằm tập hợp  ý kiến của các nhà quản lý, các nhà nghiên cứu khoa học, những người thực hành văn hóa, về những vấn đề đặt ra từ thực tiễn của quá trình thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, từ đó đúc rút, và bổ sung cho công tác phát triển lý luận về văn hóa, cũng như đề xuất những giải pháp thiết thực góp phần hoàn thiện chính sách văn hóa, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật tổ chức Hội thảo khoa học “Thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 - Những vấn đề đặt ra từ thực tiễn”.

Vụ trưởng Vụ Thư viện Kiều Thuý Nga

Hội thảo nhận được 35 tham luận với nội dung phong phú, có giá trị sâu sắc về lý luận và thực tiễn, tập trung vào 3 nội dung chính: Đánh giá thực trạng triển khai Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 ở Trung ương và địa phương. Phân tích nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế; vấn đề đặt ra từ thực tiễn; bài học kinh nghiệm rút ra trong thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 trong thời gian qua. Đề xuất giải pháp phát huy nguồn lực xã hội, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam toàn diện, thực hiện thành công Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030.

TS. Ngô Phương Lan, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận, Phê bình Văn học nghệ thuật Trung ương

Các tham luận đề cập đến nhiều nội dung quan trọng trong các lĩnh vực nổi bật như: Chính sách, thể chế; Di sản văn hóa; Văn hóa cơ sở; Thư viện; Truyền thông; Nghệ thuật biểu diễn; Điện ảnh; Văn học; Giao lưu văn hóa; Du lịch văn hóa…

Với những góc nhìn sát thực, các tham luận đã phân tích, nhận định, đề xuất giải pháp thiết thực góp phần hoàn thiện chính sách văn hóa, có thể kể đến một số tham luận tiêu biểu như: Đầu tư công- quản trị tư: Tư duy mới gỡ khó cho văn hoá; Khơi thông nguồn lực, hoàn thiện chính sách để văn hoá phát triển bền vững; Di sản văn hoá Việt Nam- Thành tựu và suy ngẫm; Một số vấn đề về quảng bá điện ảnh Việt Nam ra thế giới; Hội nhập quốc tế trong lĩnh vực văn hoá; Một số vấn đề về đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực điện ảnh…

Lực lượng lao động là thanh niên luôn giữ vị trí to lớn trong các hoạt động sản xuất, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế của đất nước, là một trong những bộ phận chính của lực lượng lao động với khoảng 10,8 triệu người (chiếm 21,4% lực lượng lao động cả nước), mang lại một nguồn cung ứng về lao động dồi dào, trẻ, có nhiều tiềm năng. Hằng năm, các chương trình, đề án, dự án hỗ trợ việc làm đã góp phần tư vấn, định hướng nghề nghiệp, giới thiệu việc làm cho hàng triệu thanh niên; hỗ trợ hàng trăm ngàn thanh niên tạo việc làm qua các nguồn tín dụng ưu đãi. Bên cạnh đó, 70% lao động đi làm việc ở nước ngoài là thanh niên, tập trung ở các thị trường có thu nhập cao, ổn định như: Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nhật Bản. Tuy nhiên, tỉ lệ lao động thanh niên qua đào tạo có cao hơn tỉ lệ chung của cả nước nhưng không đáng kể; một bộ phận thanh niên ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp yếu; nhiều sinh viên thiếu các kỹ năng mềm, kỹ năng làm việc; tình trạng thất nghiệp của thanh niên, nhất là ở nhóm tuổi 15 đến 24, tiếp tục là thách thức đối với nền kinh tế nước ta. Luật Thanh niên năm 2020 quy định chính sách về lao động, việc làm cho thanh niên như sau: - Tư vấn, định hướng nghề nghiệp, cung cấp thông tin thị trường lao động cho thanh niên; giáo dục kỹ năng nghề nghiệp, đạo đức nghề nghiệp cho thanh niên; bảo đảm thanh niên không bị cưỡng bức, bóc lột sức lao động. - Tạo điều kiện để thanh niên có việc làm; tạo việc làm tại chỗ cho thanh niên ở vùng nông thôn, miền núi, hải đảo phù hợp với từng vùng, miền, gắn với từng giai đoạn phát triển của đất nước. - Tạo điều kiện cho thanh niên được vay vốn ưu đãi từ Quỹ quốc gia về việc làm và nguồn tín dụng hợp pháp khác để tự tạo việc làm, phát triển sản xuất, kinh doanh. Theo đó, chính sách về khởi nghiệp cho thanh niên bao gồm: - Giáo dục, đào tạo kiến thức, kỹ năng khởi nghiệp cho thanh niên. - Cung cấp thông tin về thị trường; hỗ trợ pháp lý, khoa học và công nghệ, xúc tiến đầu tư, phát triển nguồn nhân lực; ưu đãi vay vốn từ các tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật. - Khuyến khích, tạo môi trường thuận lợi để thanh niên khởi nghiệp sáng tạo ứng dụng khoa học và công nghệ. - Ưu đãi, hỗ trợ tổ chức, cá nhân tham gia cung ứng dịch vụ hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp; khuyến khích thành lập quỹ khởi nghiệp cho thanh niên theo quy định của pháp luật.

1. Chính sách vĩ mô của Nhà nước về phát triển văn hóa

Chính sách vĩ mô của Nhà nước về văn hóa được ghi trong Hiến pháp năm 2013, như sau:

- Nhà nước và xã hội bảo tồn, phát triển văn hóa Việt Nam: Dân tộc, hiện đại, nhân văn; kế thừa, phát huy những giá trị của nền văn hiến các dân tộc Việt Nam, tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; phát huy mọi tài năng sáng tạo trong nhân dân.

- Nhà nước thống nhất quản lý sự nghiệp văn hóa; nghiêm cấm truyền bá tư tưởng và văn hóa phản động, đồi trụy, bài trừ mê tín, hủ tục.

- Văn học, nghệ thuật góp phần bồi dưỡng nhân cách và tâm hồn cao đẹp của người Việt Nam. Nhà nước đầu tư phát triển văn hóa, văn học, nghệ thuật; tạo điều kiện để nhân dân được thưởng thức những tác phẩm văn học, nghệ thuật có giá trị; bảo trợ để phát triển các tài năng sáng tạo văn học, nghệ thuật. Nhà nước phát triển các hình thức đa dạng của hoạt động văn hóa, nghệ thuật; khuyến khích hoạt động nghệ thuật văn hóa, nghệ thuật quần chúng.

- Nhà nước và xã hội bảo tồn và phát triển các di sản văn hóa dân tộc; chăm lo công tác bảo tồn, bảo tàng, tu bổ, tôn tạo, bảo vệ và phát huy tác dụng của di tích lịch sử, cách mạng, di sản văn hóa, công trình nghệ thuật, danh lam, thắng cảnh. Nghiêm cấm các hành động xâm phạm đến các di tích lịch sử, cách mạng, công trình nghệ thuật, danh lam, thắng cảnh.

Điều 60 Hiến pháp năm 2013 cũng quy định:

- Nhà nước, xã hội chăm lo xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại.

- Nhà nước, xã hội phát triển văn học, nghệ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của nhân dân; phát triển các phương tiện thông tin đại chúng nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của nhân dân, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Nhà nước, xã hội tạo môi trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; xây dựng con người Việt Nam có sức khỏe, văn hóa, giàu lòng yêu nước, có tinh thần đoàn kết, ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân.

2. Các chính sách cụ thể của Nhà nước về phát triển văn hóa

Chính sách của Nhà nước về văn hóa thể hiện trong các luật và các chương trình mục tiêu, chiến lược phát triển văn hóa.

- Các luật và pháp lệnh về văn hóa, như:

- Các chương trình mục tiêu và cuộc vận động như:

- Chương trình mục tiêu bảo tồn và tôn tạo di tích danh thắng.

+ Chương trình mục tiêu chấn hưng điện ảnh.

+ Chương trình mục tiêu xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở.

+ Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.

+ Một số chương trình liên quan khác như: Chương trình 135; Chương trình xóa đói giảm nghèo; Chương trình xây dựng nông thôn mới...

Để giúp cán bộ, công chức làm công tác văn hóa - xã hội ở cấp xã thực thi chính sách của Nhà nước có hiệu quả trên địa bàn, xin được nêu mấy điểm khái quát sau:

- Tính nhất quán giữa chính sách của Nhà nước và quan điểm của Đảng thể hiện ở mục tiêu chiến lược của Đảng và Nhà nước ta về văn hóa là: Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Tính nhất quán ấy còn thể hiện ở đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về văn hóa đều nhằm thực hiện nhiệm vụ quan trọng của sự nghiệp phát triển văn hóa dân tộc là: Giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, không ngừng phát triển văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, với các đặc trưng dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Phát triển văn hóa vì sự hoàn thiện nhân cách con người và xây dựng con người để phát triển văn hóa.

- Mọi chính sách của Nhà nước về văn hóa đều được xây dựng trên cơ sở yêu cầu thực tiễn khách quan ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện mở cửa, hội nhập, xây dựng Nhà nước pháp quyền, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đồng thời có chú ý yếu tố phát triển không đồng đều giữa các vùng, miền, yếu tố đa dân tộc, đa văn hóa... Bởi vậy, chính sách của Nhà nước về văn hóa có tính đồng bộ và tính pháp lý cao.

- Đối với công chức làm công tác văn hóa - xã hội ở cấp xã cần đặc biệt chú ý tính đồng bộ và tính pháp lý của chính sách của Nhà nước về văn hóa, không được vượt thẩm quyền trong thực thi chính sách, tùy tiện vận dụng làm sai lệch chính sách của Nhà nước về văn hóa. Làm như vậy không những không đảm bảo tính pháp lý của các chính sách về văn hóa, mà còn ảnh hưởng xấu đến việc thực thi các chính sách khác của Nhà nước trên địa bàn.

Nguồn: Kỹ năng nghiệp vụ công tác văn hóa-xã hội ở xã, phường, thị trấn, TS. Vũ Đăng Minh- ThS. Nguyễn Thế Vịnh, NXB CTQG - ST, Hà Nội, 2016.